Thermische onderbreking bij oude funderingen
Een oude fundering is vaak stevig, maar nauwelijks ontworpen met het comfort van vandaag in gedachten. Vooral bij woningen van voor de jaren ’60 zien we dat de overgang tussen fundering en gevel een directe koudebrug vormt. Die koudebrug werkt als een open snelweg voor warmteverlies, maar zorgt ook voor problemen binnen: koudebrug, condens en schimmel/paddenstoelen. Het is een kettingreactie die we in de praktijk regelmatig aantreffen, zeker bij bewoners die klagen over vochtige plinten, koude vloerranden of muffe geurtjes.
Volgens onze aannemer Jouke de Groot begint het allemaal bij de manier waarop oude funderingen zijn opgebouwd. Uit de praktijk weten wij dat een groot deel van de warmte simpelweg “weglekt” via de harde, massieve aansluiting tussen beton, metselwerk en binnenspouwblad zonder een thermische onderbreking er tussen. Sinds 1989 hebben wij talloze renovaties uitgevoerd als bouwbedrijf waarbij juist deze zone cruciaal bleek: zodra u de koudebrug onderbreekt, verdwijnen veel klachten vanzelf.
Waarom oude funderingen gevoelig zijn voor koudebruggen
Bij historische bebouwing werd praktisch nooit isolerend materiaal opgenomen in de fundering, simpelweg omdat comfort en energiezuinigheid toen geen thema waren. De gevel rust rechtstreeks op een massieve fundering, waardoor die hele zone de buitentemperatuur geleidelijk naar binnen transporteert. Op winterdagen voelt de vloer ter plaatse kouder aan en daalt lokaal de oppervlaktetemperatuur van de binnenmuur. Daardoor ontstaat precies op die plek condensvorming en dat is de aanleiding voor vochtplekken, schimmel en in extreme gevallen paddenstoelen in de plintzone.
Behalve comfortproblemen is dit ook structureel niet wenselijk: vocht trekt in hout, tast stuclagen aan en kan verflagen losduwen. Daarom is een thermische onderbreking geen luxe maar een essentieel onderdeel van een gezonde renovatie.
Hoe een thermische onderbreking werkt bij oude funderingen
Een thermische onderbreking betekent dat u een isolerend element aanbrengt tussen de fundering en de opgaande gevel. Het doel is eenvoudig: warmte binnen houden, kou buiten houden en voorkomen dat vocht condenseert op koude oppervlakken.
Veelgebruikt materiaal is foamglas. Dat is drukvast, rotvrij en volledig dampdicht. Omdat foamglas geen vocht opneemt en niet samendrukt onder belasting, kan het veilig worden verwerkt onder of in de onderste lagen van een gevel. Zo wordt de koudebrug precies op de plek onderbroken waar hij ontstaat.
Wij passen dit vaak toe op drie manieren:
Isolatie op het overgangsdetail zelf
Door een isolerende strook tussen het binnenspouwblad en de fundering te plaatsen, wordt het directe contact verbroken. Het binnenspouwblad blijft warmer, waardoor de oppervlaktetemperatuur stijgt en condens uitblijft.Onderste lagen van het metselwerk aanpassen
Door één of twee lagen metselwerk te demonteren kunnen we een isolerende laag (zoals foamglas) met een nieuwe laag specie terugplaatsen. Dat geeft een subtiele maar effectieve thermische onderbreking, zonder zichtbare wijzigingen aan de gevel.Isoleren van vloer- en wandaanzet
Soms is de overgang vloer–fundering kritischer dan de gevel. Een doorlopende isolatiestrook langs de binnenzijde verhoogt het comfort voelbaar. Zeker bij woningen met een houten vloer is dit een belangrijke ingreep.
Dit alles verhoogt niet alleen de comfortwaarde, maar beschermt ook de afwerking: geen loslatend stucwerk, geen vochtige hoeken, geen schimmelvorming achter plinten.
| Oplossing | Wanneer toepassen | Waarom dit werkt |
|---|---|---|
| Foamglas onder gevelvoet | Bij koude vloerranden en zichtbare condens | Drukvast, rotvrij en dampdicht; doorbreekt direct de koudebrug. |
| Isolatiestrook bij binnenspouwblad | Wanneer fundering niet kan worden opengebroken | Verhoogt oppervlaktetemperatuur en stopt condensvorming. |
| Aangepaste eerste lagen metselwerk | Bij renovatie of gevelherstel | Thermische onderbreking op het exacte probleemdetail. |
Dit zijn de drie meest toegepaste oplossingen bij oude funderingen.
Hoe koudebruggen samenhangen met muren, vloeren en aanbouwen
Thermische onderbreking staat nooit los op zichzelf. Bij oude funderingen is het verstandig om tegelijk te kijken naar:
de opbouw van de gevelmaterialen. In gevelmaterialen oude bouwstijl leest u waarom sommige muren warmte veel sneller doorgeven dan andere.
de isolatiestaat van oude vloeren en muren, waar koudebruggen vaak ontstaan en via isolatie oude muren/vloeren goed te begrijpen zijn.
de aansluiting met nieuwe volumes, waarbij een moderne uitbreiding specifieke eisen stelt, dat leest u bij moderne-aanbouw-oud-huis.
Door deze drie invalshoeken samen te bekijken, krijgt u een toekomstbestendige oplossing.
Klein praktijkvoorbeeld
Onlangs hebben wij bij een jaren ’30-woning een koudebrug aangepakt die leidde tot vochtplekken achter de plinten. De bewoners klaagden over “koude voeten” bij de achtergevel. Bij demontage bleek dat de gevelvoet rechtstreeks op de fundering stond zonder enige isolatie. We hebben twee lagen metselwerk verwijderd, een strook foamglas aangebracht en de gevel opnieuw opgezet. Binnen een week waren de oppervlaktetemperaturen meetbaar hoger en verdween de condensvorming volledig. Na enkele weken droogde de muur in en keerde het wooncomfort terug.
Conclusie
Een thermische onderbreking bij een oude fundering lijkt een kleine ingreep, maar voorkomt een kettingreactie van problemen: koudebrug → condens → schimmel/paddenstoelen. Door gericht te werken op de overgang tussen fundering en gevel, stijgt de oppervlaktetemperatuur, verbetert het comfort en blijft het binnenklimaat gezond. Met materialen zoals foamglas en een zorgvuldig uitgewerkt detailplan ontstaat een oplossing die tientallen jaren meegaat. Het resultaat is een woning die warm, droog en toekomstbestendig is, zonder het karakter van de oude bouwstijl te verliezen.
Gebaseerd op bouwfysische principes van koudebrugvorming (ISO-standaard bouwfysica)
Veelgestelde vragen
Wat is een thermische onderbreking precies?
Een thermische onderbreking is een isolerende laag tussen fundering en gevel die voorkomt dat kou naar binnen trekt. Hierdoor blijft de oppervlaktetemperatuur hoger en ontstaat er geen condens.
Waarom veroorzaken oude funderingen zo snel koudebruggen?
Omdat de fundering en gevel vroeger rechtstreeks op elkaar stonden, zonder isolatie. Daardoor ontstaat warmteverlies en binnen vocht: koudebrug → condens → schimmel/paddenstoelen.
Is foamglas écht geschikt voor oude huizen?
Ja. Foamglas is drukvast, volledig vochtbestendig en ideaal om onder de gevelvoet te plaatsen. Het is een veilige manier om een koudebrug structureel te stoppen.
Moet de fundering altijd opengebroken worden?
Niet altijd. Soms kan een isolerende strook aan de binnenzijde of langs het binnenspouwblad al voldoende zijn. Bij renovatie bepalen we per woning welke aanpak het meest efficiënt is.
Wat merk ik direct na het oplossen van een koudebrug?
De vloer en wanden voelen warmer aan, condens verdwijnt en vochtplekken drogen op. De luchtkwaliteit verbetert zichtbaar en schimmel komt niet meer terug.
De bovenstaande informatie is bijgewerkt op december 2025.
